Wypalenie zawodowe i stres w pracy – 5 porad, jak je zwalczyć

Wyobraź sobie miejsce pracy, w którym pracownicy są ledwo co produktywni, niepokojąco często robią błędy, a atmosfera jest tak ciężka i ponura, że nie da się jej znieść. Niezbyt przyjemny obraz, prawda? 

Wspominam o tym, aby zwrócić Twoją uwagę na pewien problem. Zestresowana osoba, którą dotyka wypalenie zawodowe, potrzebuje pomocy, nie dyscypliny. W takiej sytuacji mogłoby to tylko pogorszyć stan jej zdrowia psychicznego i popsuć atmosferę w firmie. Pracownicy mało zdeterminowani oraz zmotywowani:

• osiągają gorsze wyniki, 
• częściej się zwalniają, 
• wpływają negatywnie na opinię o firmie. 

Według badań przeprowadzonych przez American Psychological Association, koszt stresu w pracy to ponad 500 miliardów dolarów rocznie w samych Stanach Zjednoczonych. Straconych dni roboczych jest aż 550 milionów. 

Smutna prawda jest taka, że pracownicy są w 70% bardziej narażeni na wypalenie zawodowe, jeśli nie czują się wspierani przez swoich przełożonych. 

Dobra wiadomość jest jednak taka, że można temu zapobiec. Jak? Przeczytaj nasz artykuł, aby dowiedzieć się, jakie są przyczyny i symptomy wypalenia zawodowego oraz w jaki sposób z nimi walczyć.  

Uwaga na te oznaki wypalenia zawodowego! 

Pracownicy cierpią z powodu wypalenia zawodowego, gdy ich fizyczne i emocjonalne zasoby zostają wyczerpane. Może to dotknąć każdego z nas, niezależnie od wykonywanej pracy – menadżerowie wysokiego szczebla są tak samo narażeni na problemy ze zdrowiem psychicznym, jak kasjerzy.  

Wypalenie zawodowe może pojawić się wskutek nadmiernego stresu i braku wsparcia w pracy – na przykład z powodu posiadania zbyt dużej ilości zadań, presji, zbyt krótkiego czasu na zrobienie wszystkiego. Mogą też na to wpływać osobiste problemy, takie jak rozwód czy choroba członka rodziny. Szczególnie jeśli pracownik nie otrzyma odpowiedniego wsparcia. 

Według Światowej Organizacji Zdrowia, wypalenie zawodowe charakteryzuje się trzema objawami: 

• Uczuciem braku energii lub dużego zmęczenia 
• Uczuciem psychicznego oddalenia się od swojej pracy lub negatywne i cyniczne odczucia do niej 
• Obniżoną efektywnością pracy 

Ale co to właściwie oznacza? Przyjrzyjmy się niepokojącym symptomom bliżej. 

Uczucie frustracji i beznadziei 

Pracownikowi wypalonemu zawodowo brakuje siły woli, aby dokończyć swoje zadanie; czuje się wycieńczony. To uczucie może pogłębiać się stopniowo i spowodować całkowitą utratę zainteresowania pracą, jak i zwątpienie we własne możliwości rozwoju. Pracownik czuje brak skuteczności w swoich działaniach i ogólny brak nadziei. Jego komfort psychiczny obniża się. 

Zmęczenie fizyczne 

Fizyczne objawy wypalenia zawodowego i stresu to między innymi bóle głowy oraz problemy z żołądkiem i trawieniem. Osoby, którym ciągle brakuje energii, mogą być na skraju wycieńczenia psychicznego.  

Syndrom wypalenia zawodowego może doprowadzić też do obniżenia odporności, a tym samym do zwiększenia ryzyka infekcji lub przeziębienia. 

Odsunięcie się od współpracowników 

Osoby doświadczające wypalenia zawodowego czują się w pracy coraz bardziej zestresowane, również w stosunku do swoich współpracowników. Są apatyczni, izolują się i odcinają emocjonalnie od innych osób. 

Cynizm i niechęć 

Wypalenie zawodowe powiązane jest z uczuciem osamotnienia i braku zainteresowania codziennymi aktywnościami. To często wiąże się z cynizmem – osoby wypalone są zirytowane, sarkastyczne, przyjmują postawę obronną. Mogą też zacząć żywić głęboką niechęć do swoich obowiązków zawodowych. 

Zwiększona liczba nieobecności 

Kiedy Twój dobry pracownik zaczyna często chorować i opuszczać dni pracy, istnieje szansa, że może cierpieć z powodu wypalenia zawodowego lub być tego bliskim. Może wydawać mu się, że jeden dzień wolny przywróci choć trochę entuzjazmu i energii, ale koniec końców przeciąga to tylko pracę i wywołuje chroniczne zmęczenie oraz stres. 

Zmniejszona wydajność 

Wypalenie zawodowe w pracy widoczne jest głównie przez zaniedbanie obowiązków służbowych. Pracownikom brak wyobraźni i kreatywności, mają problem ze skupieniem się. To sprawia, że czują się źle ze swoimi wynikami, co – przez efekt błędnego koła – powoduje, że tym bardziej nie potrafią się niczym zająć. 

Częste przyczyny wypalenia zawodowego u pracownika i jak sobie z nimi radzić? 

Jak można zauważyć, syndrom wypalenia zawodowego to nie tylko definicje i objaśnienia naukowe. Może on dotknąć osobę negatywnie na wiele sposobów i ciężko jest spojrzeć na niego obiektywnie, kiedy samemu się go odczuwa.  

Nie tylko pogarsza to stan depresyjny i zmęczenie, ale może także sprawić, że dobry pracownik zrezygnuje z pracy wskutek złego samopoczucia i braku zrozumienia. A za tym, jak wiadomo, idzie rotacja pracowników, koszty zatrudnienia nowej osoby, niższe przychody, jak i niższa produktywność w firmie. Problem nie zniknie razem z osobami, których dotyka. 

Ale nie musi tak być. 

Coś musi się zmienić, a my możemy pomóc ci obrać odpowiedni kierunek. Nie chodzi tu o wdrażanie kosztownych rozwiązań, ale o prawdziwe zrozumienie sedna problemu. Tylko Ty możesz powstrzymać lub zapobiec wypaleniu zawodowemu w Twoim biurze czy zespole. 

Niejasne oczekiwania zawodowe 

Jednym z rzadko omawianych powodów wypalenia zawodowego, jak i emocjonalnego, jest brak jasnej i klarownej ścieżki zawodowej oraz określonych celów. Ciężko jest czuć sens w swojej pracy, jeśli ciągle jest się w tym samym miejscu i nie wie, dokąd się zmierza, ani czego się od nas oczekuje. 

Takie rzeczy często giną gdzieś w opisach miejsc pracy i niewiele mają wspólnego z codziennymi obowiązkami zawodowymi. Tutaj pomocne mogą okazać się platformy grywalizacyjne i motywacyjne. Grow Uperion, na przykład, pomoże managerom ustalić konkretne cele dla pracowników, monitorować je i zachęcać poprzez system nagród. Pracownicy mogą obserwować swoje postępy na wizualizacjach i stopniowo wykonywać kolejne, sprecyzowane zadania. W ten sposób perspektywa rozwoju jest widoczna i zachęcająca. Kto nie czułby się zmotywowany, mając przed sobą jasne cele i środki, aby je osiągnąć? 

Brak komunikacji i wsparcia ze strony managera 

Bardzo często zdarza się, że problem leży w starej, dobrej komunikacji. Wydaje się to oczywiste, ale jednak często bywa pomijane. Prawda jest taka, że nie umiemy odpowiednio się komunikować – i kiedy jest tak w przypadku osoby na stanowisku przywódczym, łatwo o bałagan. Jeśli członkowie zespołu nie czują, że mogą szczerze porozmawiać nie tylko o pracy, ale i o swoich osobistych problemach, depresji, innych trudnościach; że nie ma dyskretnej możliwości rozmowy o tym, ani – co gorsza – wsparcia, wielu z nich ulegnie po jakimś czasie wypaleniu. 

W tym miejscu, odpowiednie przeszkolenie managerów jest konieczne. Aby stworzyć zdrowe i dobrze funkcjonujące relacje z zespołem, osoba zarządzająca musi jednocześnie posiadać świetne umiejętności komunikacyjne, empatię i asertywność. Zwiększając świadomość liderów w zakresie umiejętności miękkich, może całkowicie odmienić kulturę pracy i zmniejszyć szanse na wypalenie zawodowe. Brzmi prosto, ale wymaga miesięcy – lub nawet lat – odpowiednich treningów i proaktywnej postawy. Odpowiednim przykładem jest Raben Group, używające grywalizacyjnych kursów jako treningu umiejętności przywódczych dla managerów. 

Przeczytaj także: Lojalność pracowników - co możesz zrobić, aby ją zwiększyć?

Niemożliwe do zrealizowania obowiązki 

Wypalenie zawodowe często spowodowane jest przepracowaniem. Nadgodziny, będące efektem niesprawiedliwego traktowania i nierównego podziału obowiązków w zespole, nierealistyczne cele czy brak wystarczającej liczby pracowników mogą wpłynąć negatywnie na psychikę pracowników. 

Management musi upewnić się, że zatrudnionych jest wystarczająco dużo osób. Nieważne jak bardzo będziesz się starał, nie zastąpisz przecież dwóch czy trzech pracowników. Przy odpowiednim podziale obowiązków, szanse wypalenia zawodowego zmniejszą się, a pracownicy chętniej zostaną w Twojej firmie. Powinna też istnieć bezpieczna ścieżka komunikacji w przypadku problemów, opóźnień czy błędów, tak aby plany mogły być na bieżąco dostosowywane do sytuacji. Jesteśmy w końcu tylko ludźmi. Odpowiednie zarządzenie projektem i jego założeniami jest zdecydowanie lepsze, niż przymuszanie pracowników do zostawania po godzinach. Opłaca się zrezygnować, chociaż częściowo, z obciążających projektów, które zniechęcają pracowników i mogą zepsuć reputację firmy. 

Ekstremalne terminy i presja czasu 

Kiedy zarządzanie czasem jest kiepskie, atmosfera w zespole jest coraz gorsza. Pracownicy, którym ciągle stawia się nierealistyczne oczekiwania, takie jak zakończenie zadania bardzo szybko, zostanie dłużej po pracy czy poświęcenie czasu na pracę zamiast na spędzenie go z rodziną, będą bardziej narażeni na wypalenie zawodowe. Oczywiście, ilość obowiązków może się czasem zwiększyć, ale nie jest realistycznym oczekiwanie, że pracownicy zdążą z każdym zadaniem, zwłaszcza gdy czas na jego realizację jest bardzo krótki i nieelastyczny. Dotyczy to również pracowników, którzy chcąc pomóc kolegom, biorą na siebie ich obowiązki – tak samo przyczynia się do wypalenia zawodowego. 

Najważniejszym jest odpowiedzialne rozplanowywanie zadań i otwartość na zmiany. Jeśli ktoś planuje dwutygodniowy urlop, logiczne jest, że chciałby po powrocie płynnie wrócić do swoich obowiązków. Tak samo dobrze jest usiąść na chwilę z przemęczonym pracownikiem i pomóc mu ustalić priorytety. W jaki sposób? Na przykład poprzez stworzenie listy jego zadań i ocenienia, które z nich są najważniejsze i wymagają największej uwagi. Pozostaw oczywiście możliwość dyskusji, nie nalegaj na robienie wszystkiego na raz. 

Nużący i monotonny przebieg pracy 

Gdy praca jest monotonna, a firma nie robi nic, aby zenergetyzować pracowników, może to prowadzić do jeszcze większej demotywacji. Stamtąd już prosta droga do zmęczenia i braku kreatywności. Gdy brakuje chęci, by skupić się na pracy, łatwo o zmęczenie i wypalenie zawodowe. Zadania można zróżnicować, aby nie były monotonne – niestety wiele firm nie ma żadnego systemu motywacyjnego ani pomysłu na to, jak sprawić, by codzienne obowiązki w firmie były ciekawsze i bardziej zachęcające. 

Jako lider, musisz przemyśleć to, co robi Twój zespół. Przedyskutuj z pracownikami, co ich inspiruje i motywuje; zapytaj, co możesz zrobić, by wprowadzić to w firmie. Kiedy pracownik jest w czymś dobry, zwierzchnicy często powierzają mu ciągle takie same zadania, co łatwo może wpędzić w wypalenie zawodowe. 

Innym sposobem na zapobieganie temu problemowi u pracowników jest używanie platformy motywacyjnej, która dostarcza czytelny, grywalizacyjny system odznak, tablic wyników i spersonaliowanych wiadomości. Kiedy mierzymy się w porównaniu z innymi w sposób zdrowy i odpowiedzialny, a w dodatku dostajemy za to drobne nagrody, codzienne zadania stają się czymś zupełnie innym. 

Co jeszcze możesz zrobić, aby chronić pracowników przed syndromem wypalenia zawodowego? 

• Zachęcaj pracowników do korzystania z dni wolnych 
• Zmniejsz micromanagement poprzez zapewnianie niezależności w pracy 
• Buduj szczere i trwałe relacje ze swoim zespołem 
• Zainwestuj w kampanie edukacyjne na temat emocji i zdrowia psychicznego 
• Dodaj zadaniom dodatkowego sensu poprzez wprowadzenie grywalizacji 
• Okaż wsparcie w kwestiach zdrowia psychicznego 

Jak ostrożnie zapobiegać wypaleniu zawodowemu? 

Osoby, które ciężko radzą sobie ze stresem w pracy, narażone są na wypalenie zawodowe. Zadaniem managementu jest więc stworzyć środowisko bazujące na wsparciu i zrozumieniu. 

Pracownicy będą bardziej skłonni do zwrócenia się do Ciebie z problemem, jeśli jako manager pokazujesz im, że są szanowani, a ich zdanie wysłuchiwane. 

Możesz zapobiec rezygnacjom z pracy, zwolnieniom chorobowym i rotacji pracowników, jeśli zmienisz perspektywę i spróbujesz wprowadzić zalecane wyżej strategie. Jeśli przyda Ci się z tym pomoc, zwróć się do ekspertów, którzy chętnie przeprowadzą Cię przez temat grywalizacji, która pomoże ci budować entuzjazm, zaangażowanie i produktywność w twoim zespole.